Η Απολογητική της Εκκλησίας στην Ιστορία

Στο βιβλίο "Πώς ο Χριστιανισμός άλλαξε τον κόσμο", ο Αμερικανός καθηγητής κοινωνιολογίας, Άλβιν Σμιτ, παρουσιάζει την επίδραση που είχε ο Χριστιανισμός στην ανθρώπινη πολιτιστική εξέλιξη. Εστιάζει στα χριστιανικά πρότυπα ηθικής, που έδωσαν έμφαση στην αξία της ανθρώπινης ζωής και οδήγησαν στην κατάργηση της παιδοκτονίας, των απάνθρωπων ρωμαϊκών μονομαχιών, στην απελευθέρωση της γυναίκας, και στην κατάργηση της σκλαβιάς. Επίσης, εξηγεί πώς η φιλανθρωπία έχτισε νοσοκομεία και ιδρύθηκαν ορφανοτροφεία και σχολεία.

Στον Μεσαίωνα, τα χριστιανικά μοναστήρια διατήρησαν ζωντανό τον κλασικό πολιτισμό, ανακτώντας και μεταφράζοντας χειρόγραφα και κατασκευάζοντας βιβλιοθήκες. Οι χριστιανοί επίσης επινόησαν σχολές και πανεπιστήμια και δίνοντας αξία στην (χειρωνακτική) εργασία ως θεϊκή κλήση, καθιερώνοντας μια νέα προσέγγιση προς την εργασία.

Ο συγγραφέας επισημαίνει πως καμία άλλη θρησκεία, φιλοσοφία, διδασκαλία, έθνος, ή κίνημα δεν είχε τόσο θετική επίδραση στον κόσμο. Οι πρώτοι μαθητές του Χριστού σφράγισαν τη μαρτυρία τους με αίμα, πληρώνοντας με τη ζωή τους για όσα κήρυξαν και έγραψαν. Στους πρώτους τρεις αιώνες, όσο περισσότερο οι χριστιανοί καταδιώκονταν, τόσο αυξανόταν ο αριθμός τους, όπως αναφέρει και ο απολογητής Τερτυλλιανός: "Το αίμα των μαρτύρων είναι ο σπόρος της εκκλησίας." [1]

Ο διαμαρτυρόμενος θεολόγος και ιστορικός, Philip Schaff, προσθέτει πως ο ρωμαϊκός κόσμος δεν είχε φιλανθρωπία. Οι χριστιανοί, λόγω των ηθικών τους αρχών, ήταν αντίθετοι στις κοινές ρωμαϊκές πρακτικές, όπως η έκτρωση, η παιδοκτονία, η εγκατάλειψη των βρεφών, η αυτοκτονία, οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις, και η περιθωριοποίηση των γυναικών. Αυτή η ηθική στάση ήταν ένας από τους λόγους που υπέστησαν διώξεις, μίσος, περιφρόνηση, και ακόμα και θανάσιμες ποινές. Οι Ρωμαίοι τους κατέστησαν ένα στρατό μαρτύρων.

Επίσης, ο κοινωνιολόγος Ρόντνι Σταρκ, στο βιβλίο του "Η Εξάπλωση Του Χριστιανισμού," επισημαίνει έναν άλλο παράγοντα για την ανάδυση του χριστιανικού κινήματος. Κατά τη διάρκεια των πρώτων αιώνων της χριστιανικής ανάπτυξης, φυσικές καταστροφές συμπεριλαμβανομένων σεισμών και επιδημιών, συντάραξαν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ο Σταρκ θεωρεί πως ο Χριστιανισμός προσέφερε μια πιο ικανοποιητική εξήγηση για τον λόγο που τέτοιες συμφορές πλήττουν την ανθρωπότητα, προσφέροντας ένα ελπιδοφόρο πορτραίτο του μέλλοντος. Επειδή οι χριστιανοί, στηριζόμενοι στην πίστη τους, ήταν πιο πιθανό να επιβιώσουν μέσα σε όλα αυτά τα δεινά, οι άνθρωποι που αντιμετώπιζαν τέτοιες δυσκολίες θεώρησαν τη χριστιανική πίστη πιο ελκυστική και πειστική. Έτσι, η ανώτερη ερμηνευτική δύναμη της χριστιανικής θεολογίας βοήθησε να ξεπεραστεί ο παγανισμός, και ο χριστιανισμός εξαπλώθηκε με έντονο ρυθμό.

Τέλος, παραθέτονται κάποια παραδείγματα εκκλησιαστικής απολογητικής της χριστιανικής πίστης στη νεότερη Ελλάδα. Μετά την Επανάσταση του 1821, ο Όμιλος Αμερικανίδων Κυριών της Νέας Υόρκης έστειλε αμέσως βοήθεια στην Ελλάδα, όπως ρούχα, τρόφιμα, και σχολικά είδη. Πολλές γυναίκες του ίδιου Ομίλου ταξίδεψαν από την Αμερική στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και βοήθησαν στο κτίσιμο, τη στελέχωση, και την οργάνωση νοσοκομείων.

Επίσης, αναφέρεται η σχολή Χιλλ, η οποία ιδρύθηκε από τους Αμερικανούς διαμαρτυρόμενους και φιλελληνες, Ιωάννη και Φανή Χιλλ, το 1831. Αυτή η σχολή θεωρείται πρωτοφανής για την εποχή της, και εξακολουθεί να λειτουργεί και σήμερα ως πρότυπο ιδιωτικό σχολείο.

Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν πώς ο χριστιανισμός και οι πιστοί διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, συνεισφέροντας στην ανάπτυξη ηθικών, πολιτιστικών, και εκπαιδευτικών αξιών και πρακτικών.

---

[1] Η φράση προέρχεται από το έργο του "Apologeticus," γραμμένο περίπου τον 3ο αιώνα μ.Χ.