Ποιος ο φίλος και ποιος ο εχθρός;
Εκτός από τη Γραφή, μπορεί να βρεις σοφία σε απροσδόκητα μέρη, όπως λ.χ. σε ταινίες όπως Ο Νονός . Στο 2 ο μέρος, ο Μάικλ Κορλεόνε λέει, «Κρατήστε τους φίλους σας κοντά και τους εχθρούς σας πιο κοντά». Αυτή η «έξυπνη» συμβουλή έχει πολλαπλά επίπεδα νοήματος. Την έχω δει να αναφέρεται σε επιχειρηματικά άρθρα σχετικά με τη σημασία ανάλυσης της «τακτικής του ανταγωνιστή» και σε σχέση με τη σημασία αποδοχής κριτικής. Αλλά στο πλαίσιο της ιστορίας του «Νονού», νομίζω ότι ο Μάικλ Κορλεόνε εννοούσε κάτι πιο Μακιαβελιανό. Ο στόχος να κρατήσει κανείς τον εχθρό κοντά έγκειται στο να μειώσει την άμυνά του πείθοντάς τον ότι δεν είναι καθόλου εχθρός. Από μια τέτοια αμυντική θέση, πιο εύκολα τον παρακολουθείς, τον ελέγχεις ή τον καταστρέφεις γιατί δεν θα τον δεις ποτέ να έρχεται εναντίον σου. Υπάρχει όμως και μια πνευματική εφαρμογή αυτής της «σοφίας». Έχουμε εξοικειωθεί τόσο με τους εχθρούς μας που δεν τους θεωρούμε εχθρούς, αλλά φίλους και την παρέα τους ένα προσόν. Τους υπερασπιζόμαστε, τους π