Ο επικίνδυνος φανατισμός

«Πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί σαν αδέλφια, διαφορετικά θα πεθάνουμε όλοι μαζί σαν ηλίθιοι»  - Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Ο φανατισμός στις διάφορες μορφές του εκδηλώνεται κυρίως σε περιόδους βουλευτικών εκλογών. Ο φανατισμός είναι παράλογος, επειδή προσπαθεί να επιβάλει με πάθος τις ιδέες και τις ιδεολογίες του στους άλλους. Αυτός που εμφορείται από φανατισμό δεν ανέχεται αντίθετες απόψεις και δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει ακόμη και βία για να αντιμετωπίσει τους αντιπάλους του. Είδη φανατισμού είναι: πολιτικός, ιδεολογικός, εθνικιστικός, φυλετικός, ποδοσφαιρικός, θρησκευτικός… Ο Τσώρτσιλ είπε: «Φανατικός είναι κάποιος που δεν θέλει ν’ αλλάξει γνώμη και δεν θέλει ν’ αλλάξει θέμα», ο δε Ντιτερώ: «Από τον φανατισμό μέχρι τη βαρβαρότητα είναι μόνο ένα βήμα».

Του Γεωργίου Σ. Κανταρτζή

Ο πολιτικός φανατισμός

Αν και τα τελευταία χρόνια έχει χλομιάσει, ξαναφουντώνει σε προεκλογικές περιόδους. Οι συμπατριώτες μας, παρόλο που έχουν απογοητευτεί από τους πολιτικούς όλων των κομμάτων δεν αποβάλουν το ελάττωμα του φανατισμού, που οδηγεί σε εξωφρενικές ενέργειες. Στο παρελθόν υπήρχε οξύτητα, «εμφύλιος πόλεμος»,  μεταξύ των οπαδών των κομμάτων. Τα σχόλια τους, με απρεπείς εκφράσεις, στο διαδίκτυο αποπνέαν φανατισμό.

Δεν πρέπει να μας  διαφεύγει το γεγονός ότι ο πνευματικός και διανοητικός ορίζοντας του ανθρώπου που κυριαρχείται από φανατισμό, είναι περιορισμένος. Γίνεται στενοκέφαλος και αδιάλλακτος. Καταντά υποχείριο της ιδεολογίας, της θρησκείας, της παράδοσης.

Στη χώρα που γεννήθηκε η δημοκρατία και ψηλά ιδανικά, ο σεβασμός στην ιδεολογία και το θρησκευτικό πιστεύω του άλλου είναι άγνωστα. Αν ο άλλος δεν πιστεύει ό,τι πιστεύεις κι εσύ γίνεται εχθρός σου!  Η φιλοσοφία που επικρατεί ανάμεσα μας είναι , «αν δεν μου μοιάζεις, πρέπει να εξαφανιστείς από το πρόσωπο της γης. Αν δεν πιστεύεις όπως εγώ είσαι αιρετικός και εχθρός μου!» Το «πας μη Έλλην βάρβαρος», που είχε σχέση με τη γλώσσα, σήμερα είναι το έμβλημα του φανατικού.

Όλη μας η ζωή: πολιτική, ποδοσφαιρική και θρησκευτική είναι μπολιασμένη με το πνεύμα της μη αποδοχής του άλλου. Το κεφάλι μας είναι τόσο στενό για να χωρέσει άλλη νοοτροπία, ιδεολογία… Μια και ανήκουμε στην «πολιτισμένη» Ευρώπη, να υιοθετήσουμε τις αξίες που λέγονται σεβασμός, ανοχή, επιείκεια, στις απόψεις των άλλων. Πρέπει ως Έλληνες, που αγωνιζόμαστε για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δικαιοσύνη, να δεχτούμε τον συνάνθρωπό μας όπως είναι.

Η ιδεολογία, η θρησκεία, όσο σπουδαία και αν είναι, πιο σημαντική είναι ΕΝΟΤΗΤΑ. Πρώτα και πάνω απ’ όλα είμαστε Έλληνες και ενδιαφερόμαστε για την πρόοδο  της πατρίδας μας.

Ας αφήσουμε τους πολιτικούς αρχηγούς να καυγαδίζουν, να αλληλλοϋβρίζονται, να αλληλολασπώνονται, και ας διαφυλάξουμε την ενότητα. Αυτοί που αλληλοκατηγορούνται σήμερα, αύριο θα τα βρούνε και θα πορευτούν στο ίδιο κόμμα!  Οι ίδιοι οι ηγέτες δεν πιστεύουν πια στις ιδεολογίες τους! Χλόμιασαν οι ιδεολογίες- αριστεροί αγκαλιά με δεξιούς, δεξιοί με τους αριστερούς κ.ο.κ.! Η πολιτική τοποθέτηση του συνανθρώπου μας δεν πρέπει να επηρεάζει τις σχέσεις μας . Η χωρίς διακρίσεις αγάπη ας χρωματίζει τις σχέσεις μας. Μόνο η χριστιανική αγάπη δίνει σκοπό και νόημα στη ζωή. Ο λαός μας, το «Χριστεπώνυμο Πλήρωμα», χρειάζεται εσωτερική επανάσταση.  Έχει επείγουσα ανάγκη από ηθική, ψυχική και κυρίως πνευματική αναγέννηση.

Ο θρησκευτικός φανατισμός

Είναι ο χειρότερος. Ο νους μας πηγαίνει στους τζιχαντιστές. Στην πραγματικότητα ο φανατισμός βρίσκει εύφορο έδαφος σε όλες τις θρησκείες. Αλλά και ο θρησκευτικός φανατισμός έχει  διάφορες εκφάνσεις- θρησκοληψία, συντηρητισμός, μισαλλοδοξία…

Η Ιστορία έχει καταγράψει πολέμους, διαμάχες και διωγμούς, απόρροια του φανατισμού, που έγιναν στο όνομα της θρησκείας. Η θρησκευτική μισαλλοδοξία οδήγησε λαούς σε εμφύλιους πολέμους και σε απηνείς διωγμούς: Ιρλανδία, μουσουλμανικές χώρες, Ιερά Εξέταση, νύχτα Αγίου Βαρθολομαίου, Εικονομαχία, Ευαγγελιακά, αφορισμοί, πόλεμος των χωρικών στη Γερμανία, διώξεις χριστιανών από αθεϊστικά καθεστώτα… Οι διωγμοί των χριστιανών από αυτοκράτορες της αρχαίας Ρώμης και των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου ενάντια στους αιρετικούς. Οι Σταυροφορίες, ο αντισημιτισμός. Όσοι «πιστοί» εμπλέκονται σ’ αυτά έχουν  την ψευδαίσθηση, ότι προσφέρουν λατρεία στον Θεό και …εξασφαλίζουν μια θέση στον Παράδεισο! Απ’ αυτά απουσιάζει το στοιχείο της αγάπης. Οι θρησκευτικά αδιάφοροι και αδύνατοι στην πίστη σκανδαλίζονται και στρατεύονται στην αθεΐα, γιατί συμπεραίνουν ότι η θρησκεία εξαγριώνει τον άνθρωπο…

Σε τέτοιο κόσμο βίας και συγκρούσεων, οι ακόλουθοι του πράου, ταπεινού και ειρηνοποιού Χριστού, καλούνται να δώσουν τη δική τους απάντηση και μαρτυρία. Να δείχνουν αγάπη, συγχώρηση, ανοχή στον καθένα που είναι η εικόνα του Θεού, όχι μόνο με ευχολόγια, αλλά με αγάπη.

Βέβαια, δεν πρέπει να συγχέουμε τον γνήσιο θρησκευτικό ζήλο που προέρχεται από καθαρή καρδιά και γνήσια πίστη. Ασφαλώς, δεν λέμε φανατικό κάποιον που εκκλησιάζεται, διαβάζει τη Βίβλο και προσεύχεται, προσφέρει στο έργο του Θεού, δίνει τη μαρτυρία του με σοφία και εφαρμόζει τα διδάγματα της Βίβλου.

Οι Ιουδαίοι της εποχής του Χριστού, είχαν θρησκεία φόβου και καταναγκασμού με πολλούς νόμους και κανόνες. Ο Ιησούς αποτελούσε απειλή για τους ταγούς της θρησκείας, που κρατούσαν τους ακολούθους τους σε ζυγό δουλείας. Αυτοί οι θρησκευόμενοι είχαν μετατρέψει τον ναό σε σπήλαιο ληστών και τελικά σταύρωσαν τον Χριστό.

Υπάρχει φανατισμός από μη χριστιανικούς κύκλους εναντίον των συνειδητών χριστιανών. Σε τέτοιες περιπτώσεις πώς πρέπει να αντιδράσουν οι Χριστιανοί;

«… Αν όμως πάσχετε επειδή κάνετε το καλό, και υπομένετε, αυτό λογίζεται χάρη για το Θεό...  Αυτός, όταν τον χλεύαζαν δεν απαντούσε με χλευασμούς…» (Α΄ Πετρου 2:19- 23).

Πολλοί φανατικοί στη θρησκεία τους, θα πάνε στην Κόλαση, καθισμένοι στα θρανία της εκκλησίας τους, επειδή αν και  ασχολούνται με τη θρησκεία με πάθος, και είναι φανατικοί στις παραδόσεις και στους τύπους της εκκλησίας τους, μισούν, δεν συγχωρούν άτομα που ανήκουν  σε άλλη εκκλησιαστική απόχρωση! Γι’ αυτούς διαβάζουμε: «Στη βασιλεία των ουρανών δε θα μπει ο καθένας που μου λέει: Κύριε, Κύριε, αλλά όποιος κάνει το θέλημα του Πατέρα μου του ουράνιου»  (Ματθ. 7:21-23).

Ο Χριστιανισμός είναι θρησκεία αγάπης, ανοχής και ελευθερίας και φυσιολογικά είναι εναντίον κάθε μορφής φανατισμού. Η ζωή, η διδασκαλία και η δράση του Ιησού χαρακτηρίζονται για την πραότητα και την αγάπη, κι όχι για τον φανατισμό και τη μισαλλοδοξία. Ο Π. Κανελλόπουλος έγραψε: «Ο μεγαλύτερος επαναστάτης των αιώνων (ο Ιησούς) δεν ήταν λύκος· ήταν αμνός» («Ο Χριστιανισμός και η εποχή μας»). Η χριστιανική πίστη δεν διαδόθηκε με τη βία.. Ο Ιησούς σέβονταν την προσωπικότητα του ανθρώπου. Είπε: «Όποιος θέλει να με ακολουθεί…» (Μκ 6:34). Διαβάζουμε ακόμη: «χωρίς να ανταποδίδετε κακό για το κακό… αλλά απεναντίας την ομιλία σας να τη χαρακτηρίζει γλυκύτητα…» (Α΄ Πέτρου 3:9).

Κλείνουμε μ’ αυτά που έγραψε ο αρχιμ. Αρσένιος Κατερέλος: 

«Ο Θεός δεν ζητά συνηγόρους, πού προβάλλουν με τα λόγια τους την αξία τού Χριστιανισμού. Ζητά πιστούς, που να δείχνουν με τον άψογο βίο τους, την δύναμη τού Χριστού. Η καλύτερη υπεράσπιση τού Χριστιανισμού, αλλά και η χειρότερη δυσφήμισή του, προέρχεται από τον βίο και την πολιτεία των φερόμενων ως πιστών του. Πολλοί μιλούν για τον Χριστιανισμό με το μέτρο, αλλά τον ζουν με τον πόντο. Η διαφορά μεταξύ του φανατισμού και της πίστης είναι, ότι την πίστη μπορείς να την εξηγήσεις, χωρίς να γίνεις έξω φρενών. Ο φανατικός άνθρωπος είναι σαν εκείνον που φωνάζει δυνατά, μόνο και μόνο για να ακούει τον αντίλαλο της φωνής του ο ίδιος. Ποιος είναι ο φανατικός; Ο άνθρωπος που δεν αλλάζει γνώμη, αλλά δεν αλλάζει και θέμα. Πολλοί άνθρωποι φιλονικούν για την θρησκεία, γράφουν περί αυτής, μάχονται γι’ αυτή, λένε ότι είναι έτοιμοι να πεθάνουν χάριν αυτής, εκτός από το να ζουν σύμφωνα με αυτήν. Ένας σοφός είπε για τον δραστήριο άνθρωπο, πού αγωνίζεται χωρίς σκοπό: ‘Τρέχει, τρέχει ακούραστα, πάνω – κάτω στο γήπεδο, μόνο πού ξεχνάει πώς υπάρχει και μπάλα’!»

Το κείμενο αυτό αποτελεί αναδημοσίευση από το "Ολύμπιο Βήμα" της 19 Ιανουαρίου 2023 με άδεια του συγγραφέα.