Ένας ύμνος που γεννήθηκε … στη φυλακή

Ο Ντίτριχ Μπόνχεφερ (Dietrich Bonhoeffer) ήταν γερμανός Λουθηρανός ποιμένας και θεολόγος. Συμμετείχε στο γερμανικό κίνημα αντίστασης κατά του ναζισμού, και ήταν ιδρυτικό μέλος της Ομολογητικής Εκκλησίας (Bekennende Kirche), η οποία εκδήλωνε αντίθεση στο ναζισμό. Οι απόψεις του για το ρόλο του χριστιανισμού στον κόσμο έχουν ασκήσει σημαντική επιρροή στην θεολογική σκέψη.

Γεννήθηκε στο Βρότσλαβ της Σιλεσίας σε μια μεσαίας τάξης οικογένεια. Ήταν, με τη δίδυμη αδερφή του, το έκτο και έβδομο από τα οκτώ παιδιά. Απέκτησε διδακτορικό στη Θεολογία από το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και στη συνέχεια πέρασε ένα μεταπτυχιακό έτος στο εξωτερικό με σπουδές στο Union Theological Seminary στη Νέα Υόρκη.

Επέστρεψε στη Γερμανία το 1931. όταν ο Χίτλερ ανέβαινε στην εξουσία. Σαν φανατικός αντίπαλος του ναζισμού που ήταν, συνετέλεσε, μαζί με τον Martin Niemöller, τον Karl Barth και άλλους, στην ίδρυση της Ομολογητικής Εκκλησίας. Μετά από υπηρεσία ως πάστορας στο Λονδίνο, επέστρεψε στη Γερμανία για να διευθύνει το «παράνομο» από κρατικής πλευράς, σεμινάριο ποιμένων της Ομολογητικής Εκκλησίας, το οποίο έκλεισε οριστικά με το ξέσπασμα του πολέμου. Η Γκεστάπο του απαγόρευσε αρχικά να κηρύττει, έπειτα να διδάσκει και τελικά του επέβαλε να απέχει από κάθε είδους δημόσια ομιλία. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Μπόνχεφερ συνεργάστηκε στενά με πολλούς αντιπάλους του Χίτλερ. Είχε ηγετικό ρόλο  στην Ομολογητική Εκκλησία, η οποία αποτελούσε σημαντική πηγή χριστιανικής αντιπολίτευσης στη ναζιστική ηγεσία της Γερμανίας.

Συνελήφθη τον Απρίλιο του 1943. Κατηγορήθηκε για συνωμοσία και εμπλοκή με χρήματα που βοήθησαν Εβραίους να διαφύγουν στην Ελβετία. Φυλακίστηκε στο Βερολίνο για ενάμιση χρόνο. Μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ στις 20 Ιουλίου 1944 αποκαλύφθηκαν οι συνδέσεις του με  μέλη, που συμμετείχαν σ΄αυτή την απόπειρα. Ακολούθησε σειρά σκληρών μετακινήσεων σε διάφορες φυλακές και εγκλεισμός σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το τέλος επήλθε στο Flossenburg, όπου απαγχονίστηκε στις 9 Απριλίου 1945, μόλις τρεις εβδομάδες πριν την απελευθέρωση της πόλης από τους συμμάχους.

Στη φυλακή έγραψε το ποίημα που αποτελεί μέρος του υμνολογίου κάποιων ευαγγελικών εκκλησιών στη Γερμανία σήμερα …

ΑΠΟ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΘΑΥΜΑΣΤΕΣ

Από Δυνάμεις Θαυμαστές τέλεια προστατευμένοι

Μ’ εμπιστοσύνη μένουμε σε ό,τι κι αν συμβεί

Γνωρίζοντας πως ο Θεός βράδυ πρωί είναι πλάι μας

Και πάντοτε μας χαιρετά κάθε καινούργια αυγή.

Μα τυραννιέται η καρδιά απ’ τον παλιό εχθρό της

Και μας φορτώνουν βάρη ασήκωτα οι μέρες οι κακές

Δώσε, ω Κύριε, στις καρδιές μας που λιποψυχούν

Την προσδοκία της βέβαιης σωτηρίας που μας έμαθες.

Και όταν το ποτήρι που μας δίνεις ξεχειλίζει

Από πικρία και βάσανα που ο νους δεν τα νογά,

Μ’ ευχαριστία το παίρνουμε και με άτρεμο χέρι

Γιατί ένα Χέρι Αγαθό κι Αγαπημένο τα’φερε κοντά.

Ωστόσο, όταν ξανά στον κόσμο ετούτο μας χαρίσεις

Την πρωτινή χαρά μας, τη λαμπράδα του ήλιου Σου,

Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ όλες τις εμπειρίες της ζήσης μας

Κι ολάκερη η ζωή μας έτσι θαν’ δική Σου.

Και τώρα που η σιωπή Σου μας τυλίγει ολόγυρα,

Κάνε ν’ ακούσουμε η Δημιουργία Σου τι θέλει να μας πει,

Το πλήθος απ’ τ’ ακούσματά Σου που μας κυριεύει άηχα

Και τη θεσπέσια δοξολογία των παιδιών Σου που αντηχεί.

Dietrich Bonhoeffer, 1945 –

Μετάφραση-Διασκευή: Γιούλικα K. Masry, 2013

VON GUTEN MÄCHTEN

Von guten Mächten treu und still umgeben,

behütet und getröstet wunderbar,

so will ich diese Tage mit euch leben

und mit euch gehen in ein neues Jahr;

noch will das alte unsre Herzen quälen,

noch drückt uns böser Tage schwere Last.

Ach Herr, gib unsern aufgeschreckten Seelen

das Heil, für das Du uns geschaffen hast.

Und reichst Du uns den schweren Kelch, den bittern,

des Leids, gefüllt bis an den höchsten Rand,

so nehmen wir ihn dankbar ohne Zittern

aus Deiner guten und geliebten Hand.

Doch willst Du uns noch einmal Freude schenken

an dieser Welt und ihrer Sonne Glanz,

dann woll’n wir des Vergangenen gedenken,

und dann gehört Dir unser Leben ganz.

Laß warm und hell die Kerzen heute flammen

die Du in unsre Dunkelheit gebracht,

führ, wenn es sein kann, wieder uns zusammen!

Wir wissen es, Dein Licht scheint in der Nacht.

Wenn sich die Stille nun tief um uns breitet,

so laß uns hören jenen vollen Klang

der Welt, die unsichtbar sich um uns weitet,

all Deiner Kinder hohen Lobgesang.

Von guten Mächten wunderbar geborgen

erwarten wir getrost, was kommen mag.

Gott ist bei uns am Abend und am Morgen

und ganz gewiß an jedem neuen Tag.